Banda Aceh: de levende en eeuwige herinnering aan de alles verwoestende kracht van een Tsunami

De veerboot arriveert op maandag 19 augustus tegen 16:00 uur in de haven van Banda Aceh. Daar nemen we een taxi naar Mulia Homestay. We kiezen ervoor om in Banda Aceh te overnachten in plaats van meteen met de nachtbus naar onze volgende bestemming te gaan. In deze stad willen we namelijk heel graag naar het Tsunami-museum en andere overblijfselen van de Tsunami op tweede kerstdag in 2004. Nadat we hebben ingecheckt bij onze accommodatie lopen we de stad in en gaan we avondeten. Banda Aceh is niet alleen het episch centrum van de Tsunami, maar ook van de Sharia-wetgeving. Net als op Pulau Weh hebben wij hier weinig last van, mede doordat Loes haar armen en benen gewoon netjes bedekt. Alleen rondom de grote moskee in het midden van de stad komen mensen naar ons toe om te zeggen dat Loes haar haren moet bedekken. Dit is dan ook heilig gebied en respecteren we volkomen. Op onze terugweg naar ons homestay laten we ons masseren. Natuurlijk worden mannen en vrouwen van elkaar gescheiden en Loes ervaart dat de vrouwen onder hun gewaad gewoon moderne kleding dragen, want zodra de vrouwen samen zijn achter gesloten deur gaat de hoofddoek af en het gewaad uit. Dit vond Loes heel bijzonder om te ervaren.

Dinsdagmorgen 20 augustus gaan we naar het Tsunami-museum dat puur en alleen gewijd is aan de verschrikkelijke natuurramp in 2004 waarbij alleen al in Atjeh in tien minuten tijd ruim 130.000 mensen overleden. Wereldwijd zijn bij deze Tsunami 230.000 mensen omgekomen. Bij binnenkomst lopen we door een donkere hal waar aan beide kanten water langs de hoge donkere muren loopt. Er klinkt een geluid van wild stromend water en gillende en schreeuwende mensen. Het is heel indrukwekkend en angstaanjagend. Deze hal is een simulatie van hoe de tsunami moet zijn geweest. Mensen met een trauma aan deze tsunami worden dan ook afgeraden door deze hal te lopen. In het museum zijn foto’s, plattegronden en maniquetten te zien van plekken voor en na de tsunami. De hele stad is gewoon weggevaagd en er stond geen huis meer overeind. Ook is er een film te zien van live-beelden die opgenomen zijn tijdens en na de tsunami. Het is heel erg indrukwekkend en heeft een behoorlijke impact op ons. Wij dachten altijd: waarom deden ze niet dit, klommen ze niet op daken, kunnen mensen niet zwemmen of renden ze niet gewoon heel hard de heuvels in. Nou we hebben een antwoord: de zeebeving veroorzaakte golven tot wel dertig meter hoog, daar is dus geen ontsnappen aan! Extra frappant is ook dat de mensen weinig kennis hadden over tsunami’s. Toen het water zich terugtrok naar de zee, kwam er heel veel vis voor het oprapen te liggen op het strand. Heel veel mensen renden naar het strand om de gratis en makkelijk te pakken vis te bemachtigen. Nou, niemand van hen heeft het dus overleefd toen de vloedgolven tien minuten later terugkwamen naar het land. Volgens het museum had Atjeh in de geschiedenis veel te maken met tsunami’s en wisten de inwoners precies wat ze moesten en konden doen bij een dergelijke-ramp. Huizen werden in het verleden ook vloedgolf-bestendig gemaakt door de huizen in een bepaalde vorm te bouwen met de nok van het dak altijd naar de zee toe. Door het onafhankelijkheidsconflict dat de Atjehnese bevolking had met Indonesië was al deze kennis even vergeten. Na de Tsunami heeft Atjeh ook meteen de strijd opgegeven en zich volledig geconcentreerd op herstel van de stad. In het museum is ook een ronde kamer te vinden, 360 graden rond bedekt met natuursteen waarin de namen van alle slachtoffers staan gegraveerd ter nagedachtenis aan deze verschrikkelijke natuurramp.

We lopen al met al een uur rond in het indrukwekkende museum en lopen gaan naar de naastgelegen Nederlandse begraafplaats dat stamt uit de koloniale tijd. De begraafplaats wordt nog steeds onderhouden door de Nederlandse regering en ziet er daarom goed uit. Heel veel is nog intact. Al kan je wel zien waar de tsunami schade heeft gebracht, daar zijn de grafstenen extra hersteld en geverfd of staan kruizen, omdat de originele grafstenen zijn weggevaagd.

Vervolgens steken we de straat over en lopen rondom het Blang Padang Park waar de Atjeh-Tank-you-to-the-world-monumenten staan. Ieder land dat geld heeft gedoneerd en/of hulp heeft geboden heeft een eigen natuursteen in het park met daarop een dank in het Atjehnees en de taal van het hulpbiedende land. Vervolgens lunchen  we bij een Warung en lopen we naar PLTD Apung. Daar aangekomen blijken ze gesloten te zijn tijdens de middag van 12:00 tot 14:00 uur. We moeten dus een uur wachten en doen dat bij een stalletje waar ze ijsjes verkopen. De man vind het fantastisch dat we in zijn kraampje zitten en wil de hele tijd selfies met ons maken en naar zijn vrienden sturen en op Facebook plaatsen. Om 14:00 uur is de PLTD Apung dus eindelijk open. Het is een enorm groot generatorschip en één van de eeuwige herinneringen in Banda Aceh aan de tsunami. Op tweede kerstdag lag het ruim twintig meter hoge schip voor de haven van Banda Aceh. Na de zeebeving trok het water zich kilometers terug de zee in en het schip kwam droog te liggen op het zand. Tien minuten later kwamen er meerdere enorme vloedgolven tot dertig meter hoog en ontzettend krachtig terug richting het land. Het grote en zware schip van 2.600 ton werd opgeslokt door de golven, sloeg om, opgetild en werd door het water drie kilometer land inwaarts meegesleurd en verwoeste alles wat het onderweg tegenkwam. Het landde midden in een woonwijk en en is nog helemaal in tact. Het hele gebied is in dezelfde staat als dat het is gevonden na de tsunami. We konden de PLTD Apung betreden en binnenin is een museum gewijd aan dit schip. Vooral dit overblijfsel heeft heel veel indruk op ons gemaakt en heeft ons getoond hoe sterk de kracht van het water moet zijn geweest. Via het Gunongan zijn we terug naar de stad gelopen. In de 16e eeuw heeft Sultan Iskandar Muda dit complex gebouwd als cadeau voor Koningin Putri Kamaliah beter bekend als Putroe Phang, de Konining from Pahang, Johor, Maleisië. Nadat Atjeh de oorlog tegen Pahang had gewonnen gijzelde Sultan Iskandar haar en trouwde met haar. Op een dag miste de koningin haar bergachtige omgeving in Pahang (Aceh is vlak) en de Sultan bouwde de Gunongan (vertaald kleine bergen) en een mooie tuin als cadeau voor zijn geliefde koningin. De tuin is erg mooi met veel bloemen en de Gunongan is een goed onderhouden bouwwerk, maar verder niet bijzonder. Tien minuten later verlaten we de plek dan ook en lopen we naar de Baiturrahman Grand Mosque. Als we bij het terrein van de moskee naar binnen willen worden we weer aangesproken dat we allebei niet juist zijn gekleed. Tegen een kleine donatie kunnen we een “gewaad” lenen. Binnen de muren bewonderen we het enorme bouwwerk. De torens zijn evenals de tuin! De moskee heeft mooie details en er lopen heel veel mensen omheen. Het is bijzonder om te zien dat er zo veel mensen toegewijd zijn en iedere dag meerdere keren bijeen komen! Wij mogen de moskee zelf niet betreden omdat we geen moslim zijn. Dat geeft niet, want uit ervaring weten we dat de moskee’s er in Indonesië meestal mooier uitzien van de buitenkant. De moskee is gebouwd in 1612 door de sultan Iskandar Muda. Toen in 1873 de KNIL militairen aangevallen werden door schutters  die vanaf het dak van deze moskee schoten, schoten ze terug. Hierdoor vloog het dak van de moskee in de brand. In 1897 herbouwden de Nederlanders de moskee als gift en als spijtbetuiging. Echter wouden veel Atjejnezen hier niet meer bidden omdat het gebouwd was door de Nederlanders. Tegenwoordig zien ze de moskee als trots van Banda Aceh. De laatste bezienswaardigheid in Banda Aceh is “Kapal di atas Rumah”, wat boot op het dak van het huis betekent. Tijdens de tsunami klommen vijfentwintig mensen op de tweede verdieping van het huis. Als een geschenk uit de oceaan kwam deze dertig meter lange vissersboot verbazingwekkend genoeg op hun dak terecht. Alle mensen klommen in de boot en later bereikten nog vierendertig mensen dit geschenk uit de oceaan. In totaal waren door de vissersboot die op dit dak landde dus negenenvijftig mensen gered. We vinden het mooi dat ze de boot hier hebben laten staan als monument. Al kunnen we het ons nooit voorstellen, het geeft een beeld van hoe groot de impact van de tsunami is geweest. Rondom de boot zie je een half huis waar nog een paar muren van overeind staan. Ook zijn er in Aceh vier massagraven voor de slachtoffers van het tsunami begraven liggen. De grootste van de vier is Lambaro waar 46.000 niet geïdentificeerde lichamen begraven liggen. We zijn hier niet geweest in verband tijdsnood, maar de gedachte bij deze begraafplaats is voor ons al indrukwekkend genoeg. 

Na een drukke dag gaan we eten bij Mie Razali en lopen we terug naar ons homestay. We mochten de hele dag onze spullen in onze kamer laten staan en de kamer gebruiken tot we werden opgehaald door de nachtbus. Echt heel bijzonder dat we om 20:00 uur mochten uitchecken zonder dat we hier extra voor hoefden te betalen. De eigenaar heeft zijn medewerker zelfs bustickets voor ons laten halen op een busstation enkele kilometers verder op en heeft weten af te dwingen op de prijs van de busreis, heel erg gastvrij en hulpvaardig.

Een kleine bus met veertien zitplaatsen haalt ons om 20:00 uur op bij het homestay en rijdt twee uur rond door Banda Aceh om andere passagiers op te halen. Om 22:00 uur verlaten we Banda Aceh en twaalf uur later komen we aan in Blankejeren. We zijn heel blij dat we een dag in Banda Aceh hebben gespendeerd. De stad heeft heel veel indruk op ons gemaakt en is een levende herinnering aan de ramp op de tweede kerstdag in 2004.