Onverwachte lange tocht naar Pulau Derawan en snorkelen èn duiken in de Derawan Archipel

We wilden per se vóór vandaag, vrijdag 17 mei in Tarakan zijn, want de boot naar Derawan vertrekt iedere vrijdag. Dat is ons dus gelukkig gelukt en we doen rustig aan, want de boot vertrekt pas om 13:00 uur. We komen rond 08:00 uur beneden om te ontbijten en vragen aan de receptie of ze ons om 11:00 uur richting de haven kunnen brengen. De eigenaresse vraagt waar we naartoe willen en als we Derawan zeggen, kijkt ze geschrikt op. Hebben jullie al tickets vraagt ze? Nee zeggen wij, hoezo? Ze zegt dat de kans groot is dat de boot niet gaat, omdat er te weinig animo is. Wij zeggen dat ze in het hotel ons gisteren nog een schema hebben laten zien, dat de boot iedere vrijdag gaat en dat iedereen dat ook tegen ons zegt. Al twee weken lang. Direct gaat de eigenaresse van het hotel voor ons aan de slag en begint tientallen telefoontjes te plegen, maar helaas had ze gelijk de boot gaat niet, er is te weinig animo! Hmm, dat is een grote teleurstelling, want het zou slechts een drie uur durende bootreis zijn, nu gaat het ons op z’n minst één hele dag kosten als alles mee zit tenminste.

De vrouw belt weer wat mensen en tekent een heel plan voor ons uit. Ze schrijft op waar we heen moeten, waar we overstappen en eruit moeten, waar we precies moeten vragen naar de goedkoopste bus en taxi. Echt super vriendelijk en behulpzaam van haar! We moeten zo snel mogelijk met de boot naar Tanjung Selor waar de bus om 11:00 uur naar Berau gaat. We gooien ons ontbijt, een bord Mie Goreng, heel snel achterover. Snel pakken we onze tassen in en een medewerker van het hotel brengt ons naar de haven. We zijn net op tijd voor de boot van 09:20 uur naar Tanjung Selor  en komen daar anderhalf uur later om 10:50 uur aan. Bij het uitstappen staan de bloedhonden alweer om ons heen: “Taxi to Berau, sir?” Nee we gaan met de bus zeggen we. De een zegt die gaat niet en de ander zegt die is al weg. Iedereen probeert ons als klant te krijgen! Maar wat denken ze dan? Dat als wij toezeggen en we zien die bus dat we dan alsnog met ze meegaan? Natuurlijk is de bus er nog, een bus vertrekt hier echt niet op tijd hoor. De bus vertrekt waarachtig een paar minuten over elf en vertrekt naar het centrum van Tanjung Selor. Daar wachten we wel bijna een half uur tot de bus bommetje vol zit en we vertrekken pas om 11:30 uur naar berau. Zoals overal in Azië gaat ook van alles met deze bus mee. Huisdieren in kooien, enorme pakketten, fietsen, boodschappen, je kan het zo gek niet bedenken of het gaat mee.

Na een rit van drie uur over een enorm slechte weg stappen we bijna misselijk om 14:30 uur vlak voor het plaatsje Berau uit de bus. Ook dit is op advies van de eigenaresse van het hotel, want voor Berau zijn de kosten van een taxi half zo goedkoop dan dat het zou kosten als we er één namen van de plek waar de bus eigenlijk zou stoppen. Het is overigens heel normaal voor een buschauffeur om te stoppen waar zijn klanten dat willen. Je hoeft niet te wachten tot er een bushokje is.

Vanaf het punt waar we uitstappen regelen we een gedeelde taxi. Zo gaat dat hier, ze rijden niet alleen voor jou, maar nemen iedereen mee en proppen de auto zo vol mogelijk. De auto zit helemaal vol mensen en spullen. We zeggen dat we eerst willen eten en de chauffeur besluit op ons te wachten. Tegen 15:30 uur vertrekken we naar Tanjung Batu waar we een speedboot naar Derawan kunnen regelen. De rit is nog twee uur over een goede, maar slingerende en golvende weg. Overal zien we palmolieplantages, maar eigenlijk pas voor het eerst sinds we in Kalimantan zijn, het is hier niet zo erg als in Maleisisch Borneo. Vlak voor zonsondergang, gelukkig net op tijd voordat de laatste speedboot gaat, komen we aan in Tanjung Batu. Ze weten dat we naar Derawan moeten en beginnen met bizarre prijsvoorstellen. We zeggen dat als ze niet met een normaal voorstel komen we desnoods een nachtje in dit plaatsje blijven overnachten. Ze lachen eerst, maar als ze merken dat we het menen, gaan ze alsnog overstag met de normale prijs. Wat zijn we toch ook twee goede acteurs!

In de schemering komen we aan op Pulau Derawan. Hier moeten we eerst opzoek naar een accommodatie en komen uit bij de bungalows van Rezza. We hebben een heel mooi eigen huisje over het water en betalen hier nog geen € 18,- inclusief ontbijt voor. Daarna gaan we opzoek naar een duikorganisatie, want we zijn hier om te duiken. Bijna alles blijkt vanwege de ramadan dicht en het eiland is ook erg verlaten. Één organisatie, Scuba Junkie is open en daar lopen we dan ook naar binnen. Een paar lokale duikmasters zeggen dat er niemand is en vragen ons morgen terug te komen. Het is inmiddels al 20:00 uur en gaan ergens avondeten. Daarna gaan we terug naar ons huisje en naar bed, want we zijn kapot van de lange wilde reisdag!

Vandaag, zaterdag 18 mei, worden we rustig wakker, we hoeven niet te reizen en in de morgen regent het dus we blijven lekker liggen. Ons huisje is boven het water en wanneer we uit ons raampje kijken zien we een murene! Een hele grote witte, hij valt een grote vis aan die minstens zo groot is als hijzelf! We gaan naar ons balkonnetje om het beter te bekijken en zien nog drie murene. Een grijze, een gele en een beige. Ook zijn er veel andere mooie visjes te zien en komen er blauw gestipte pijlstaartroggen voorbij. We blijven dus maar even staan genieten van ons mooie uitzicht onder ons huisje.

Ondertussen krijgen we ontbijt en genieten we van een kopje koffie. Wat heerlijk dit comfort met dit uitzicht. Wel even wat anders dan zwoegen in de jungle van Kayan Mentarang. Na onze ochtendvoorstelling lopen we een rondje over het eiland. Het kost ons in totaal slechts een half uurtje. We lopen daarna binnen bij Scuba Junkie dat wordt gerund door een jong Nederlands stel en het is de eerste keer sinds dat Lizan is vertrokken dat we westerlingen treffen. Ook zijn er twee andere gasten, een Nederlandse vrouw en een Spaanse dame. We spreken af dat we samen met hen overmorgen en de dag daarna gaan duiken bij respectievelijk Sangalaki en Kakaban, twee eilanden op slechts een uurtje varen van Derawan. De eerste dag drie duiken bij Sangalaki en de tweede dag drie duiken bij Kakaban. Ook regelen we via de duikorganisatie een bootje met een lokale bestuurder. Het scheelt de helft van het geld met de kosten als we lokaal gaan, maar de consequentie is dat de beste man geen Engels kan.

Op zondag 19 mei hebben we samen met een lokale bestuurder een dagtrip naar Maratua, een eiland op zo’n anderhalf uur varen. We zijn met een klein speedbootje en de zee is enorm ruig. De speedboot gaat heel erg snel en vliegt bij iedere golf weer een beetje de lucht in en klapt daarna erg hard weer op de volgende golf en vliegt dan weer. Ook wij zelf vliegen de lucht in en klappen net zo hard weer op het harde bankje. We worden ook helemaal nat. De kapitein lacht en volgens hem hoeven we ons geen zorgen te maken. Dit schijnt normaal te zijn. Toch zijn we enorm blij als we in de rustige veilige wateren rondom Maratua zitten. We gaan snorkelen bij Turtle Highway en zoals de naam aandoet vermoeden, hier zitten schildpadden. Tijdens het snorkelen zien we niet een paar schildpadden, maar ontzettend veel. We hebben er nog nooit zoveel bij elkaar gezien. Na zestig schildpadden konden we de tel niet meer bij houden, echt gigantisch veel en dat alles in een tijdbestek van nog geen dertig minuten. We zien hele grote schildpadden, maar ook hele kleine. Vooral de kleine schildpadden vinden wij heel erg leuk en bijzonder, want normaal zie je geen kleintjes. Die gaan de wereldwateren rond om te groeien en durven het nog niet aan om zich te nestelen in de buurt van de eilanden. Ze zijn dan een te gemakkelijke prooi voor roofdieren, waaronder mensen. Daarna hadden we nog een snorkelspot waar we “slechts” tien schildpadden zagen. Daarna namen we onze lunch, lekkere Nasi Campur. Dat is rijst met verschillende gerechten, in ons geval gebakken kip, groente en sambal. Ja, in Indonesië beschouwen ze sambal niet als saus, maar echt als een gerecht, meestal zelfs als groente. Dit viel ons al vaker op als we kip met rijst en groenten bestelden. Vaak kregen we dan kip, rijst en sambal. Als we dan vroegen waar de groente was, wezen ze naar de sambal. Kan gek voor ons westerlingen klinken, maar die Indonesiërs hebben wel gelijk. Na wat onderzoek blijkt dat chilipepers, de hoofdingrediënt van sambal, rijker aan vitamine C zijn dan citrusvruchten en bevatten ook Vitamine A, B1, B2, B3 en B6. Ook bevatten ze anti-oxidanten, mineralen, ijzer, magnesium en kalium. Daarnaast wordt sambal vaak gemaakt met knoflook en ui, dus reken maar uit hoe gezond het eigenlijk wel niet is. Nee die Indonesiërs zijn zo gek nog niet!

Na de lunch besloten we dat we rondom het grote eiland Maratua wilden varen. Na een beetje tegensputteren, ging onze bootbestuurder akkoord. Maratua is in totaal wel veertig kilometer lang en in de vorm van een hoefijzer. De beste man was bang dat we niet genoeg brandstof hadden, maar na een paar vragen die we stelden, wisten we dat hij genoeg had en er gewoon geen zin in had en snel geld wilde maken. We kunnen er ook zo makkelijk doorheen prikken! Vanaf de lunchplek wilden we naar de baai van de hoefijzer. Onderweg hadden we nog een hele goede snorkelspot met wederom een stuk of dertig schildpadden. Daarna kwamen we in de baai aan. De omgeving was prachtig met heel mooi helder turquoise water en witte zandstranden. Er was alleen één klein probleempje. Het werd eb en de stroming was heel sterk, doordat al het water de baai wilde verlaten. Het was volle maan dan zijn de stromingen sterker en getijde verschillen altijd wat groter. Vol kracht moesten we tegen de stroming in en daarna konden we de baai niet meer uit vanwege het laagstaande water. We waren dus genoodzaakt om een uur pauze te nemen en genoten van het mooie uitzicht. De kleine eilandjes in de baai met spierwitte stranden en lange zandbanken waren echt heel mooi! Na onze pauze was er genoeg water in de baai om langzaam de boot naar buiten te varen. Echt absurd hoe snel het getijde ook weer veranderd tijdens volle maan. Wel moesten we de baai verlaten door door een kleine geul te varen. De schipper moest oppassen dat hij het koraal niet raakte en op een gegeven moment moest hij peddelen. Het was een mooie tochtje door helder water en we konden het koraal van bovenaf zien. Op de achtergrond was mooi strand met jungle. Daarna hadden we onze vierde snorkelspot. Ook nu zagen we “slechts” tien schildpadden. We zeggen slechts maar het is echt heel veel. Normaal gesproken ben je blij als je er één of twee ziet liggen of voorbij zwemmen. Onze laatste bezichtiging van vandaag was Goa Halo Tabung een grot met daarin ijskoud zout water. Gelukkig was het zout, zodat het niet kan bevriezend. Brrrrr, wat was het koud! De terug weg naar Derawan was gelukkig niet zo ruig als de heenweg, het getijde ging nu met ons mee. We waren dan ook binnen een uur terug op het eiland Derawan. In de avond gingen we alleen nog even eten en op tijd naar bed, want morgen gaan we dúúíííken!!

De volgende dag, maandag 20 mei, gaan we dus duiken bij Pulau Sangalaki. Een spot die bekent staat om de mogelijke Manta Rays en ander mooi onderwaterleven. Het zijn drie prima duiken, maar heel bijzonder vinden we het niet. We zien dan ook geen manta’s en ook geen andere bijzondere vissen. Tegen 17:00 uur komen we terug en hebben we berenhonger, dat krijgen we altijd van het duiken. We lopen naar een van de weinige restaurants die open zijn tijdens de ramadanperiode, maar ook zij geven aan te gaan sluiten, omdat ze zelf willen eten. Tegen 20:00 uur konden we terug komen, dan hadden ze wel samen met hun familieleden gegeten. Overal zien we mensen samen komen en eten. Eerst is er een groot gebed en daarna vieren ze dat ze mogen eten. En wij moeten het nog even volhouden. Op onze paar dagen op Derawan doen wij ook zo goed als mee aan de ramadan, want na het ontbijt is het voor ons heel lastig om eten te vinden. Gelukkig krijgen we lunch van onze duikorganisatie, maar daarna moeten we het dus nog ruim acht uur volhouden zonder eten. En wij zijn al twee actieve mensen met een heel snel metabolisme. Die mensen hier, doen de hele dag niks, want het is ramadan. Dat geeft de lokale bevolking zelf toe! 

Vandaag, dinsdag 21 mei is onze tweede en laatste duikdag op Derawan. Deze dag gaan we naar Pulau Kakaban waar we drie duiken doen en onze eerste oppervlakte-interval doen we op het eiland zelf bij het beroemde kwallenmeer. Daarover later meer. Ook naar Pulau Kakaban is het een uur varen vanaf Pulau Derawan. We gaan te water en op het moment dat we in het water springen krijgt Tom een “free flow” met zijn regulator die 1-2-3 niet te stoppen is. Wanneer het stopt heeft zijn tank nog maar 150 bar over van de 220. We moeten dus weer terug in de boot om de tank te verwisselen. Bij de tweede poging om het water te betreden gaat het gelukkig wel goed. We worden in de diepe zee gedropt, dalen tot zo’n vijfentwintig meter en zwemmen richting het rif. Er is een stroming, dus we laten ons lekker relaxed richting het rif vieren. Eenmaal in het rif is het lekker rustig (dus geen stroming) en zien we wel zeven witpuntrifhaaien. Eentje rust onder een koraal en heeft een haak in z’n mond. We proberen met de duikgids te kijken wat we kunnen doen, maar besluiten helaas dat het te gevaarlijk is om het te verwijderen. Het rif is erg mooi en we zien verschillende roggen en andere vissen. We verlaten het rif weer en komen weer in de stroming waar we nog tal van ander mooi onderwaterleven zien. Deze duik was echt fantastisch!

Na onze eerste duik doen we onze oppervlakte-interval (tijd tussen twee duiken om zoveel mogelijk stikstof af te voeren uit je lichaam) op Pulau Kakaban. Zoals eerder geschreven is er op dit eiland een beroemd meer met ongevaarlijke kwallen. Dit meer is ruim 11.000 jaar geleden ontstaan toen de zeespiegel 35 meter hoger was dan vandaag de dag. Bij het zakken van de zeespiegel ontstond dus Pulau Kakaban en het 5 hectare grote meer dat ruim tweederde van het eilandoppervlakte beslaat. Het water is brak (mix van zoet en zout water) en de kwallen in dit meer zijn dus al duizenden jaren afgezonderd van de grote oceaan en z’n roofdieren. De kwallen overleefden deze ontwikkeling en verloren hun natuurlijke defensiemechanismen. Ze bevatten nog steeds gif en kunnen hiermee hun prooien steken, maar dit is een dusdanige lage hoeveelheid dat de mens dit niet eens voelt. In de hele wereld zijn slechts drie van deze meren met kwallen die niet kunnen steken, dus we vinden het heel bijzonder dat we hier zijn. In het meer zijn vier soorten kwallen: moon jellyfish, box jellyfish, spotted jellyfish en de upside down jellyfish (heel grappig deze laatste zwemt ondersteboven).

Tijdens onze oppervlakte-interval sprongen we dus in het water on met de kwallen te spelen. Het is heel rustgevend om ze te bekijken. Normaal gesproken ga je panisch aan de kant voor deze weekdieren, maar nu omgaven we ons met duizenden kwalen. De manier waarop ze zich voortbewegen, de mooie zachte kleuren van de kwallen en mooie ronde vormen maakte het een hele rustgevende ervaring. Tijdens het mediteren zou je zo’n film als dit kunnen opzetten.

Na ruim een uur zat onze “pauze” erop en gingen we terug naar de boot voor onze tweede duik. Ook deze duiken was prachtig langs een diepe koraalwand. Wel waren hier minder grote vissen te zien (wel een paar tonijn), maar gelukkig waren er veel macro soorten te bewonderen zoals naaktslakken en een pygmee zeepaardje. Tijdens onze tweede oppervlakte-interval kregen we onze lunch en daarna deden we onze derde duik. Gedurende onze laatste duik zagen we drie bidsprinkhaankreeften. Deze kleine schepsels zijn de sterkste onderwaterdieren die er zijn. Voor het jagen kunnen hun scharen een enorme kracht en snelheid opbouwen, waarmee ze schelpen kunnen breken. Door de kracht en snelheid komt er ook een enorme hitte vrij. Deze drie factoren kunnen zelfs cameralenzen en duikmaskers laten breken. Het is dan ook al heel vaak voorgekomen dat mensen terug naar bovenkwamen met kapotte camera’s, nadat ze deze beestjes hadden gezien. Oppassen dus! 

In de avond gingen we na een mooie en lange duikdag wederom pas eten om 21:00 uur, samen met Janneke en Pillar. Gelukkig hadden we deze keer voorzorgsmaatregelen genomen, we hadden in de middag koekjes gekocht!